Koźmin Wielkopolski, to jedno z najstarszych miast w województwie wielkopolskim. Leży na trasie Gdańsk – Gniezno – Wrocław. Pierwsza wzmianka o miasteczku pochodzi z 1232 roku, kiedy książę Władysław Odonic nadał osadę zakonowi templariuszy. Prawa miejskie Koźmin dostał przed 1318 rokiem. W XV wieku należał do jednych z najbardziej liczących się miast wielkopolski, był w posiadaniu możnych rodów magnackich.
Miejscowość jest nieduża, ale bardzo urokliwa. Nazywana czasami miastem kwiatów i zieleni. Nic dziwnego, w centrum znajduje się dość duży park, nieco dalej jeszcze kilka mniejszych, no a tuż za cmentarzem ponad 15 hektarowy Rodzinny Ogród Działkowy im. Powstańców Wielkopolskich. To właśnie ten ROD jest najstarszym w całej Europie. W tym roku odbędą się w nim obchody 120-lecia ogrodnictwa działkowego na ziemiach polskich.
Niezwykła historia
Pierwsza wzmianka dotycząca ogrodów działkowych w Koźminie pochodzi z 7 listopada 1575 roku! Już wtedy na terenie obecnego ROD mieszkańcy miasteczka mieli ogrody. Wynika to z dokumentów dotyczących ustalania opłat za czynsz. Kolejni właściciele miasta, własnoręcznymi podpisami potwierdzali przywilej nadania gruntu i pobierania podatku od jego użytkowników.
Niestety nie wiadomo, ile osób wtedy miało tam ogród – takie wiadomości nie zachowały się w dokumentach.
Dlatego historię ROD liczy się od 14 czerwca 1824 roku. Wtedy to sporządzono „Acta wymiaru ogrodów na Błoniu leżących”. Zachowała się także imienna lista pierwszych właścicieli działek, z której wynika, że ogrody dostało wówczas 233 działkowców. Wymiar ówczesnego ogrodu podano w łokciach, od kościoła św. Trójcy do Błonia 830 łokci, szerokość natomiast wyznaczono na 350 łokci. Oryginał tego dokumentu przechowywany jest w Archiwum Państwowym w Kaliszu. A wspomniany kościół z 1570 roku zachował się do dzisiaj, jest w bardzo dobrym stanie.
Kolejne wpisy pochodzą z 16 października 1841 roku, kiedy podczas posiedzenia Reprezentantów Miasta omawiany był „Interes względem kameralnych ogrodów dla mieszkańców, oraz tworzyć się mającym związkiem względem polepszenia kultury gospodarczej”. Rok później powstał szkic lokalizacji ogrodów działkowych na obszarze Koźmina, podpisany przez burmistrza Teodora Juliusza Kranza. Natomiast 8 sierpnia 1853 roku zatwierdzono podział ogrodów, ich wielkość oraz wysokość opłat za użytkowanie. Wielkość ogrodu nie mogła przekraczać 6 zagonów, tj. 1200 m2, zaś opłatę roczną ustalono na 1 srebrny grosz za zagon.
Kolejny podział działek odbył się 21 listopada 1927 roku. Powierzchnia została zmniejszona do maksymalnie 650 m2. Ziemię dostało wówczas 259 osób. Ogrody działkowe przyznawano osobom biednym, aby mogły uprawiać warzywa i owoce i w ten sposób uzupełniać braki w domowych spiżarniach.
W 1936 roku uboga ludność domagała się kolejnego podziału gruntów i zmniejszenia działek do 500 m2, żeby więcej osób mogło je uprawiać. Burmistrz Janusz Podlewski podjął taką decyzję. Dodatkowo na każdej działce posadzono po dwa krzaki agrestu i porzeczek oraz dwa drzewka owocowe. Miasto wydało też zalecenie, aby prócz ziemniaków działkowicze sadzili warzywa i kwiaty.
W czasie okupacji działki użytkowali Polacy, a Niemcy sprawowali nad nimi nadzór.
29 maja 1946 roku rozpoczął się nowy etap w działalności ogrodu. Zarząd miasta ustalił nową wysokość opłat, ogród znalazł się w Okręgowym Związku Towarzystw Ogrodów i Osiedli Działkowych woj. poznańskiego i nosił nazwę: Towarzystwo Ogrodów Działkowych w Koźminie. Wtedy też zaczęły się inwestycje: budowa stróżówki i murowanego WC. W kolejnych latach postawiono magazyn, wybudowano 4 studnie, w ogródku jordanowskim urządzono piaskownicę, wstawiono huśtawki. W 1967 roku ogród odwiedzili nawet goście z Czechosłowacji i NRD.
ROD ma szczęście do ludzi
Fakt, że ogród w Koźminie ma tak dobrze udokumentowaną historię to zasługa dwóch osób Leona Ogrodowczyka, który od 24 lutego 1980 roku, przez 20 lat pełnił funkcję prezesa i Stefana Kaźmierczaka – obecnie Kronikarza Honorowego ROD. To oni szukali dokumentów w Archiwach Państwowych w Poznaniu i Kaliszu, potwierdzających powstanie ogrodu. – Długo żyliśmy w nieświadomości co do daty powstania ogrodu działkowego w tym miejscu. Myśleliśmy, że jest dużo młodszy. Jednak najstarsi działkowcy wspominali nazwisko burmistrza Krantza, a ponieważ nie były to jednostkowe wspomnienia, to wyszliśmy z założenia, że historia tego ogrodu zaczyna się dużo wcześniej. Potrzebowaliśmy tylko dokumentów, które to potwierdzą. Po kilku wizytach w archiwum, 3 kwietnia 1995 roku znaleźliśmy „Acta wymiaru ogrodów na Błoniu leżących pochodzących z 14 czerwca 1824 roku” – wspomina Stefan Kaźmierczak.
Autentyczność dokumentów potwierdził badacz ziemi koźmińskiej dr Michał Pietrowski, nauczyciel historii w Zespole Szkół Rolniczych w Koźminie.
– Do 1995-96 roku było wiadomo, że ogród ma ponad 90 lat, tak wynikało z dokumentów poznańskich. Dopiero te znalezione w Kaliszu potwierdziły przypuszczenia najstarszych działkowiczów – mówi Jerzy Wdowczyk, prezes OZ w Kaliszu. – Niestety z pewnych okresów nie mamy informacji kto uprawiał działki, nie zachowały się wszystkie dokumenty.
6 lutego 1997 roku, KR PZD wystosowała pismo do Zarządu Ogrodu z informacją, że 14 czerwca 1824 roku jest uznawany za datę powstania ogrodu działkowego.
Po trwających kilka lat perypetiach odkrywania historii ogrodu, jego władze podjęły decyzję w 1994 roku, aby dokumentować to co na ich działkach się dzieje. ROD w Koźminie Wielkopolskim od 1995 roku ma prowadzone kroniki. Dzisiaj to już 4 potężne albumy, plus jeden fotoalbum. Artykuły, zdjęcia, wycinki prasowe, zasuszone rośliny, dyplomy i wyróżnienia, ciekawostki ogrodnicze, informacje o nowych odmianach roślin, pożegnania wieloletnich działkowców – to wszystko można znaleźć w koźmińskich kronikach.
ROD im. Powstańców Wielkopolskich nie jest tak bogaty, jak ogrody, które powstały na przełomie lat 70 i 80 XX wieku, ale one miały wsparcie finansowe z zakładów pracy, dlatego są bardziej okazałe.
Tutaj działki miały osoby pracujące w różnych zakładach. Niektóre z nich finansowały podłączenie wody, zbudowanie ogrodzenia. Formalnie jednak ogród podlegał Centralnej Radzie Związków Zawodowych.
Za to ten najstarszy ROD zachował pierwotną ideę tworzenia ogrodów. Znajdują się tutaj działki typowo ogrodnicze, na których uprawia się warzywa, kwiaty, sadzi drzewka. Owszem, zmienia się jego charakter, bo nowi działkowicze wolą ogrody rekreacyjne, ale da się pogodzić jedno i drugie.
Ryszard Rybka swoją działkę podzielił na dwie części. Na jednej rosną ziemniaki, warzywa, drzewa – tak, jak było przed laty. Druga, spełnia rolę rekreacyjną. Wnuk ma tutaj piaskownicę, zabawki. – Mam nadzieję, że on też złapie bakcyla i kiedyś będzie działkowcem. Teraz ma pięć lat, kiedy proszę: Stasiu pomóż dziadkowi podlewać, to robi to z ogromną ochotą – mówi Ryszard Rybka, działkowiec od 25 lat.
Z pokolenia na pokolenie
Stefan Kaźmierczak uprawia swoją działkę od 22 czerwca 1966 roku. Wcześniej ogród miała prababcia, babcia i rodzice. Jako dziecko, Kaźmierczak miał na działce swój kącik do zabawy. Dzisiaj, mimo już sędziwego wieku, wciąż z pasją pracuje w ogrodzie. – Lubię testować nowości, jak np. grusza azjatycka. Bardzo ciężko się ją uprawia, ale to prawdziwe wyzwanie. Mam też słabość do starych odmian drzew. Na mojej działce rośnie złota reneta, kosztela, a także czerwona, czarna i żółta porzeczka. Mam borówkę amerykańską i wszystkie możliwe warzywa. Jestem przeciwnikiem oprysków, więc rośliny staram się chronić w sposób naturalny, np. pod pomidorka stosuję wyciąg z majowych liści pokrzywy. Ekologicznie pozbywam się też krecików, nie uśmieram zwierząt – deklaruje.
Miłość do działki, Kaźmierczak zaszczepia teraz wnukom i prawnukom. Prowadzi nawet kronikę swojego ogrodu, odnotowując nawałnice, które niszczyły zbiory, odwiedziny dzikich zwierząt, nasadzenia kolejnych roślin.
Również Klotylda Jaworowicz z mlekiem matki wyssała miłość do ogrodu. Ojciec uprawiał działkę od 1966 roku, ona przejęła ją po jego śmierci. – Jako dziecko często tutaj bywałam i ta pasja rodziców, wciągnęła również mnie. Uprawiam wszystkie warzywa, kwiaty, roślinki ozdobne. Spędzam tutaj z rodziną każdą wolną chwilę. Wnuczka, kiedy tylko mnie odwiedza, pyta: babciu, kiedy pojedziesz na działkę? Chyba rośnie mi następczyni – żartuje Jaworowicz.
Stanisław Wojciechowski, kiedyś był gospodarzem ogrodu. Dzisiaj, choć formalnie takiej funkcji nie ma, on cały czas dba o tzw. dobro wspólne. Kosi alejki, utrzymuje porządek na niezagospodarowanych działkach. – Ogrodnictwo to moja pasja – przyznaje. – Babcia miała kiedyś ziemię, a ja uwielbiałem na niej pracować. Pierwszą działkę kupiłem na rodziców, bo nie byłem jeszcze pełnoletni. W 1982 roku kupiłem drugą, a na pierwszej gospodarowali rodzice. Lubię eksperymentować, działać. Sam „robiłem” drzewka, sadzonki świerków, jałowca, krzewów kaliny. Tysiąc sztuk kiedyś zrobiłem i rozdałem ludziom. Jeżdżę na szkolenia, bo wciąż lubię się uczyć. Dzień bez działki jest dla mnie stracony, ja nawet na chwilę muszę tutaj wpaść – przyznaje mężczyzna.
ROD im. Powstańców Wielkopolskich – współcześnie
W Polsce działki uprawia blisko milion rodzin, głównie starszych. W Koźminie Wielkopolskim społeczeństwo się starzeje, więc i chętnych do uprawy działek brakuje. Dlatego Zarząd Ogrodu podjął decyzję, że jeśli sąsiad chce uprawiać wolną działkę, to może to bezpłatnie robić do końca roku kalendarzowego.
Prezes ROD Mirosław Witkowski: – Mamy 299 działki, to średni ogród, ale na potrzeby mieszkańców miasta wystarczy.
Ogród zajmuje ponad 15 ha. Kiedyś działek było więcej, ale cześć tych zlokalizowanych przy cmentarzu ROD oddał miastu, ponieważ wybudowano na nich zbiornik retencyjny. Wcześniej działki były notorycznie zalewane. Od czasu tamtej inwestycji, takiego problemu już nie ma.
Maciej Bratborski, Burmistrz Koźmina Wielkopolskiego: – Ten ogród jest naszą dumą i chlubą, dlatego w miarę możliwości staramy się mu pomagać. Teraz wspieramy elektryfikację działek, a przy okazji modernizacji ogródków jordanowskich w mieście, wyposażymy też ogród w plac zabaw dla dzieci – zapowiada.
Koźmin jest gminą rolniczo-przemysłową, jest tutaj kilka większych zakładów, w których pracuje ponad sto osób. Przeważają jednak firmy średnie i rodzinne.
Dzięki temu, że w miasteczku wszyscy się znają, ROD może liczyć na wsparcie finansowe nie tylko z Urzędu Miasta, ale też od właścicieli firm.
– Chciałbym, aby na 200 – lecie istnienia ogrodu, wybudować dom działkowca z prawdziwego zdarzenia. Liczymy na wsparcie Krajowej Rady PZD, Urzędu Miasta i właśnie właścicieli firm – mówi prezes ROD.
Tymczasem już 1 lipca 2017 roku odbędzie się tutaj inauguracja obchodów 120-lecia ogrodnictwa działkowego w Polsce.
– Dla nas to ogromne wyróżnienie, ponieważ wprawdzie nasz ogród jest najstarszy w Polsce i Europie, ale to w Grudziądzu zaczął rozwijać się ruch ogrodniczy. Tam powstały najpierw trzy ogrody, później kolejne trzy. A więc tym bardziej nam miło, że Krajowa Rada PZD podjęła decyzję o zorganizowaniu uroczystości u nas – podkreśla Mirosław Witkowski.
Anna Twardowska
190 – letnia historia Pracowniczego obecnie Rodzinnego Ogrodu Działkowego im. Powstańców Wielkopolskich w Koźminie Wlkp.
Opracowano na podstawie dokumentów znajdujących się w archiwum Zarządu ROD im. Powstańców Wielkopolskich w Koźminie Wlkp.
Na wstępie krótkie informacje, które przybliżą działania organizacyjne w wyniku których znaleziono dokumenty i możemy obchodzić Jubileusz 190-lecia ogrodu.
1. W dniu 26 października 1994 r. powołano na kronikarza Stefana Kaźmierczaka, Jego Zadaniem było założenie kroniki i poszukiwanie dokumentów z historii ogrodu.
2. Kronikarz odwiedza kilkadziesiąt rodzin starszych działkowców w poszukiwaniu dokumentów. Z rozmów wynika, że historia ogrodu jest o wiele starsza. Rozmówcy wymieniają nazwisko burmistrza Koźmina Krantza. Teodor Juliusz Krantz był Burmistrzem w l. 1834-1848.
3. Prezes Leon Ogrodowczyk udaje się do Zarządu Oddziału Polskiego Związku Działkowców
w Poznaniu. Tam w dokumencie rejestracyjnym ogrodu nr10z 1963 wymienia się również nazwisko Burmistrza Krantza.
4. Tropem Burmistrza Krantza kronikarz 3-krotnie odwiedza Archiwum Państwowe w Kaliszu. Tam nawiązuje współpracę z p. dyrektor dr. Mirosławą Lisiecką. Jej pomoc zaowocowała znalezieniem dokumentu w dniu 3 kwietnia 1995 r. Nosił on nazwę: ”Acta wymiaru ogrodów na błoniu leżących zrobione w roku 1824, dnia 14 czerwca”. Urząd Miasta i Gminny sfinansował odbitki archiwalne z Kalisza.
5. W dniu 5 lipca 1995 r. Zarząd Ogrodu przesłał informację i kopie znalezionego dokumentu do Krajowej Rady Polskiego Związku Działkowców w Warszawie.
6. W dniu 11 sierpnia 1995 r. Zarząd Ogrodu otrzymuje podziękowanie od KR PZD – za przesłane informacje i dokumenty historyczne.
7. W dniu 1 lutego 1996 r. KR PZD zleca p. dr. Michałowi Pietrowskiemu nauczycielowi historii
z Zespole Szkół Rolniczych w Koźminie – przeprowadzenie kurendy archiwalnej znalezionych dokumentów, które przekazuje mu kronikarz.
8. 15 lutego 1996 r. pan Michał Pietrowski informuje KR PZD w Warszawie o przeprowadzonej kurendzie archiwalnej otrzymanych dokumentów z podkreśleniem przywileju mieszczan koźmińskich z 1575 r. i acta wymiaru ogrodu z 14 czerwca 1824 r.
9. 10 stycznia 1997 r. Zarząd Ogrodu wysyła pismo do KR PZD i prośbą o uznanie daty 14 czerwca 1824 r. za powstanie Ogrodu.
10. 6 lutego 1997 r. Zarząd Ogrodu otrzymuje pismo z KZ PZD z informacją : „biorąc pod uwagę cytowany dokument władz miejskich Koźmina z dnia 14 czerwca 1824 r. można przyjąć powyższą datę za powstanie ogrodu działkowego który egzystuje do obecnej pory pod nazwą „Powstańców Wielkopolskich”. Kolejne krótkie informacje historyczne przedstawię
w kolejności chronologicznej, które obrazują ciągłość istnienia ogrodów, ustalenia organizacyjne, oraz działalność zarządów ogrodu.
Pierwsza wzmianka dotycząca ogrodów działkowych w Koźminie zawarta jest w dokumencie wydanym przez Andrzeja Górkę na zamku koźmińskim 7 listopada 1575 r. W dokumencie tym właściciel Klucza Koźmińskiego odnawia i zatwierdza wszystkie dawne przywileje bowiem: dawniejsze zaginęły ”.
Odnośnie ogrodów w dokumencie tym zapisano:
„Tymże mieszczanom naszym, ich następcom przywłaszczamy, zapisujemy na potrzeby Rzeczpospolitej Miejskiej, około Miasta naszego wielkiego Koźmina, z których ogrodów czynsz weźmie na rok podług taksy tegoż roku przez przez przysięgłych Radców zarządzamy, posiedziciele onych płacić wieczyście powinni”.
Przywilej ten zatwierdzany był przez kolejnych właścicieli mista, znajdują się na nich ich własnoręcznie podpisy.
„Akta wymiaru ogrodów na Błoniu leżących zrobione w roku 1824 dnia 14 czerwca otwierają 190 letnią historię naszego ogrodu.
Spis wykonano w tabeli wg. następującego wzoru:
Wymiar ogrodu, imię i nazwisko właściciela ogrodu w łokciach i adnotacje.
Ogólnie długość ogrodów rachując od kościoła św. Trójcy aż do Błonia jest 830 łokci, szerokość od drogi poznańskiej (dziś ta sama nazwa) aż do drogi oberskiej (dziś ul. Cieszyńskiego) jest 350 łokci. Podkreślić należy, że aktualny ogród działkowy znajduje się na tym samym terenie. W dobrym stanie zachował s.ę też kościółek św. Trójcy z r. 1570. Na podstawie spisu działki otrzymało 233 działkowców. W zachowanym Statucie miasta Koźmina z 30 września 1840 r. w § zawarte są dane dot. Ogrodów: położenie, obszar i ich stan prawny. Z tego samego roku jest zestawienie opłat za dzierżawę ogrodów. Zawiera ona 176 nazwisk z podaną wielkością działek oraz ogólną sumą jaką należy wpłacić do kasy magistratu.
Dokument z dnia 16 października 1841 r. rzuca ciekawe światło na sprawę ogrodów działkowych. Dotyczy on zwolnienia nadzwyczajnego posiedzenia Reprezentantów Miasta na którym ma być omawiany „Interes względem kameralnych ogrodów dla mieszkańców, oraz tworzyć się mającym związkiem względem polepszenia kultury gospodarczej mają być wnioskowanymi”.
W kolejnym dokumencie z 1842 zachował się szkic lokalizacji ogrodów działkowych na obszarze m. Koźmina pt. „Koźmin – łąki, ogrody warzywne i prowadzące przez te ogrody drogi. Ogrody warzywne zlokalizowane są przy naszym ogrodzie. Szkic wykonał Stanisław Kolaśkiewicz, a podpisał burmistrz miasta Krantz.” Na posiedzeniu miejskim 8 sierpnia 1853 r. zatwierdzono ostatni ciągnący się o wielu lat podział ogrodów, ich wielkość i wysokość opłat. Wielkość ogrodów nie mogła przekraczać 6 zagonów (tj. ok. 1200 m2). Opłatę ustalono na 1 srebrny grosz za zagon na 1 rok. Także biedna ludność żydowska mogła się starać o przydział działek. Na posiedzeniu Rady Miejskiej 4 kwietnia 1854 r. ogrody otrzymało 20 mieszkańców Chrześcijan Starego Koźmina za czasów Burmistrza Rexa. Potwierdzeniem przydziału działek jest również spis za lata 1858-1863, który zawiera imię i nazwisko, zawód, wielkość działki i wysokość czynszu. Widnieje na nim 237 nazwisk i kilkanaście numerów bez nazwisk.
Ostatni dokument o którym mowa pragnę wspomnieć pochodzi z 20 lutego 1870 r. Jest to pismo 166 obywateli (własnoręczne podpisy) do magistratu a prośbą o przywrócenie zasad podziału ogrodów z czasów Burmistrza Krantza. Protest spowodowany był nowym podziałem działek jaki przeprowadził Burmistrz Rex bez zgody ich użytkowników.
Drugą część naszej historii ze względu na mnogość materiału przedstawię w skrócie za lata 1918 -2014. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. nadzór nad działkami obejmuje pracownik Urzędu Miasta. Uprawiano głownie żyto i ziemniaki.
W dniu 28 września 1921 r. na posiedzeniu Rady Miejskiej omówiono wydzierżawienie ogrodów dla bezrobotnych. Ustalono opłatę w wysokości 1 centnara żyta z morgi płatną 1 października i 1 kwietnia wg średniej ceny ustanowionej w tym czasie giełdzie.
W r. 1927 odbyły się 2 posiedzenia Rady Miejskiej z tematyką ogrodów działkowych. Na pierwszym 15 maja miasto oddało za minimalną dzierżawę 50 mórg na ogrody działkowe dla ubogiej ludności. Na drugim 21 listopada złożono informację , ze na 14 ha urządzono ogrody działkowe dla ubogiej ludności. Wielkość działki nie mogła być większa niż 650 m2. Był to kolejny podział na mniejsze działki, które otrzymało 259 osób. Zorganizowano również ogródki działkowe dla dzieci o obszarze 650 m2 z których bezpłatnie skorzystało 70 dzieci.
Rok 1936 rozpoczął się w naszym ogrodzie nowym podziałem powierzchni. Uboga ludność domagała się mniejszych działek, aby je mogło więcej osób dostać. Z inicjatywy burmistrza m. Koźmina Janusza Podlewskiego wymierzono ogrody i wielkość działek ustalono na 500m2. Na każdej działce posadzono po dwa krzaki agrestu i porzeczek oraz dwa drzewka owocowe. Zalecono również, aby oprócz ziemniaków sadził warzywa i kwiaty.
W 1939 r. Prezesem Ogrodów Działkowych był Jan Kobusiński, sekretarz Rady Miejskiej
w Koźminie w l. 1936-1939 r. W czasie okupacji użytkownikami działek byli Polacy. Niemcy często kontrolowali działki.
Po okupacji rozpoczął się nowy etap w działalności naszego ogrodu. Na posiedzeniu zarządu miasta w dniu 29 maja 1946 r. ustalono czynsz dzierżawny od działek w wysokości 1/5 funta żyta od m2 w g ceny hurtowej na giełdzie poznańskiej. Ogród nasz jest w strukturze Okręgowego Związku Towarzystw Ogrodów i Osiedli Działkowych woj. poznańskiego i nosił nazwę: Towarzystwo Ogrodów Działkowych w Koźminie. Pierwszym Prezesem w l. 1945-1958 był Antczak Walerian, pierwszym skarbnikiem w latach 1945-1950 był Krawiec Jan – inkasent z Gazowni. W okresie tym porządkowano ewidencję, postawiono stróżówkę , postawiono murowany WC, sadzono drzewka owocowe na każdej działce, czyniono starania o przydział gruntu na powiększenie ogrodu. Ważnym wydarzeniem w życiu Ogrodu była data września 1958 r. – otrzymuje imię „Powstańców Wielkopolskich”.
W latach 1958-1964 Prezesem był Jan Bodył. Okres tej kadencji wpłynął bez inwestycji. Organizowano coroczne wystawy plonów. Kolejną kadencję w l. 1964-70 Prezesem był Czesław Rzepczyński.
W okresie tym przerobiono stróżówkę na biuro, obok którego postawiono magazyn. Wybudowano 4 studnie i WC. W ogródku jordanowskim urządzono piaskownicę i huśtawki. Wykonano spis zagospodarowania działek i powiększono ogród o 15 działek przy ul. Łącznej. W 1967 r. ogród odwiedzili goście z NRD i Czechosłowacji.
Na lata 1970-1972 Prezesem został Franciszek Nowicki. Okres ten nie był łaskawy dla działkowców, źle wykonane opryski przez Stację Ochrony Roślin spowodowały straty w uprawach. Chorowały również ziemniaki i pomidory – zakazano ich upraw. Ogrodzono działki przy ul. Łącznej. Spaliła się altana Czesława Rzepczyńskiego, a w niej prawdopodobnie dokumenty Ogrodu z lat 1945-1963 r.
Kolejnym Prezesem w l. 1972-1980 był Jan Mandziej. W okresie tym rozpoczęto przydzielanie działek o powierzchni 250 m2, aby zmniejszyć ilość osób oczekujących na realizację wniosków. Doprowadzono prąd do biura. Nie udało się wybudować świetlicy mimo posiadania dokumentacji, materiałów budowlanych i wsparcia finansowego z Urzędu Miasta. Na terenie ogrodu przebywały kolonie z Gdańska.
W dniu 24 lutego 1980 r. Prezesem został wybrany Leon Ogrodowczyk. Funkcję pełnił przez 20 lat – do 27 kwietnia 2000 r. Był najbardziej rozpoznawalnym działaczem z naszego ogrodu na terenie Wielkopolski i w PZD w Warszawie. Członek Prezydium Zarządu Oddz. PZD w Kaliszu. Laureat Ogólnopolskiego Konkursu „Prezes Roku 1999”. Odznaczony Złotą Odznaką „Zasłużony działkowiec” i Złotą Honorową Odznaką „Za zasługi dla PZD”.
Cieszył się dużym zaufaniem działkowców organizując imprezy okolicznościowe : „Dzień Dziecka”, „Dzień Działkowca”, wystawy plonów i jubileusze Ogrodu. Zmarł 21 lutego 2011 r. Okres prezesury Leona Ogrodowczyka, aktywność zarządu i działkowców zaowocowało wieloma inicjatywami i remontami, które wzbogaciły nasz ogród o urządzenia techniczne i poprawiły jego estetykę. Wykonano remont ogrodzeni o dł. 1000 mb. Wymieniono 10 bram, zamontowano 5 tablic z nazwą ogrodu. Wybudowano pomieszczenie biurowe o pow. 21m2 i magazyn o pow. 40 m2. Przed magazynem zamontowano 20 ławek, zadaszono i powstała letnia świetlica o pow. 91 m2. W dniu 18 maja 1993 r. oddano do użytku wodociąg. Utwardzono wejście do biura, wykonano tablicę z nazwą ogrodu. Wykonano tablicę rozdzielczą i prąd założyło 14 działkowców. Przy magazynie posadzono świerki, brzozy i jarzębinę. Wykonano betonowe ogrodzenie od strony cmentarza, które sfinansowali: Krajowa Rada PZD i Urząd Miasta i Gminy w Koźminie Wlkp.
Wykonano ogrodzenie z płyt betonowych wokół biura, magazynu i letniej świetlicy. Dokonano spisu zagospodarowania ogrodu. Mając uznaną datę powstania ogrodu zorganizowano 2 uroczystości jubileuszowe. 14 czerwca 1997 – 173 lecie powstania ogrodu w ramach wojewódzkiej inauguracji jubileuszu 100 – lecia ogrodnictwa działkowego w Polsce i 28 sierpnia 1999 r. 175 –lecie powstania Ogrodu.
Okres ten zapamiętany zostanie również datą- piątek 9 czerwca 1995 r. Wtedy to ogród nawiedziła ulewa i gradobicie powodując niespotykane zniszczenia w uprawach i drzewostanie. Przekazano warzywa do koźmińskiego szpitala. Ostatnia informacja z kadencji Leona Ogrodowczyka ma charakter proceduralny. Na fali demokratycznych przemian po 1989 r. na terenie naszego Ogrodu powstała grupa inicjatywna, która 10 marca 1990 r. na walnym zebraniu podjęła uchwałę o odłączeniu się od wojewódzkiego Zarządu PZD w Kaliszu i Krajowej Rady PZD w Warszawie.
19 czerwca 1990 r. Odbyło się Nadzwyczajne Walne Zebranie informacyjne w sprawie odłączenia się od struktury wojewódzkiej i krajowej PZD. Prezes Leon Ogrodowczyk odczytał pisma z Kalisza i Warszawy. Pisma informują, że podjęta uchwała o odłączeniu się od struktur PZD jest nieprawomocna , gdyż jedynym dysponentem Ogrodów działkowych w Polsce jest Krajowa rada PZD. Poddano pod głosowanie wniosek o anulowanie uchwały z dnia 10 marca 1990 r. Nieznaczną ilością głosów anulowano uchwałę i Koźmiński ogród pozostał w strukturze PZD.
W kwietniu 2000 r. ze względów zdrowotnych z funkcji Prezesa zrezygnował Leon Ogrodowczyk. Po rezygnacji Leona Ogrodowczyka funkcję Prezesa objął Henryk Aleksandrowicz. Sprawował ją od kwietnia 2000 do marca 2009 r. Nagła śmierć 22 kwietnia 2009 r. zabrała Go z naszych szeregów. Dał się poznać jako dobry organizator życia ogrodowego i inicjatyw wielu pomysłów, które na stałe zagościły podczas „Dnia Działkowca” i „Dnia Dziecka”. Spełniło się jego marzenie i w Koźminie odbyły się „Krajowe Dni Działkowca 2004” połączone z jubileuszem 180 – lecia naszego Ogrodu. Z najważniejszych dokonań i wydarzeń wymienić należy: wybudowano zaplecze socjalne:, kuchenkę, łazienkę, WC wyposażając je w niezbędne urządzenia. Inwestycję dofinansował KR PZD w wysokości 2000 zł i bardzo duży wkład działkowców w pracę społeczną w ilości 520 godz., wartość 5720 zł.
Dalsza elektryfikacja ogrodu, montaż skrzynek prądowych na dróżkach, 2, 4,5,7. Przy pomocy urzędu Miasta i Gminy dokonano częściowej zabudowy rowów przy ul. Cieszyńskiego i powstał postój samochodowy.
W dniu 15.11.2007 r. Zarząd podjął decyzję o rezygnacji z 15 działek leżących przy ul. Ks.Goja o pow. 0,7170 ha. Po uzgodnieniu z KR PZD i Zarządem Okręgowym w Kaliszu grunt przejął Urząd Miasta i Gminy budując tam staw. Aktualnie powierzchnia naszego ogrodu wynosi 15, 67 ha. Ogród włącza się w zbieraniu podpisów w obronie ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o ROD. Zebrano 497 podpisów. Henryk Aleksandrowicz uczestniczył w wielu spotkaniach na terenie działania Okręgowego Zarządu PZD w Kaliszu. Wielkim dla niego zaszczytem było miejsce przy stole prezydialnym podczas I Kongresu Polskiego Związku Działkowców, gdzie reprezentował nasz Ogród. Odznaczony Złotą Odznaką „Zasłużony Działkowiec” i Złotą Honorową Odznaką „Za Zasługi dla Polskiego Związku Działkowców”.
W dniu 6.4.2009 r. Prezesem został wybrany Jerzy Marciniak. Funkcję tę pełnił do 14.6.2014 r. okres ten obfitował w wiele wydarzeń na forum krajowym Działkowcy protestowali w obronie uchwalonej ustawy o ROD, inicjatywie ustawodawczej do projektu nowej o ROD i ostatnio w obronie altan. W okresie prezesury Jerzego Marciniaka odnotować należy następujące ważniejsze dokonania i wydarzenia:
– remont dachu nad świetlicą i magazynem – pomoc finansowa z Zarządu Okręgu PZD w Kaliszu 1500 zł
– po podtopieniach i zalaniu działek dokonano remontu przepustów na rowie otrzymując pomoc finansową z Urzędu Miasta i Gminy w wysokości 7882 zł i z Zarządu okręgu PZD w Kaliszu 1500 zł. Działkowcy zalanych działek otrzymali wapno magnezowe.
– prowadzona jest dalsza modernizacja i budowa linii energetycznej
– w magazynach założono liczniki dla każdej dróżki
– na dróżkach 1a, 2a, 3b, 8b, i 9b ułożono kabel o dł. 883 mb
– postawiono 14 skrzynek podlicznikowych – podłączyło się 21 działek, na budowę lini energetycznej ogród otrzymał pomoc finansową z Urzędu Miasta i gminy w wysokości 4970 zł i z Okręgowego Zarządu PZD z Kalisza 3500 zł
– wykonano remonty 8 bram wjazdowych
– zakupiono kosę spalinową i komputer
– dokonano aktualizacji dokumentów działkowych
– organizowano „Dni Działkowca” i „Dzień Dziecka”
– zgodnie z nowym statutem wprowadzono nowe zasady przyjmowania członków – umowa dzierżawy działki i umowa przekazywania praw użytkowania działki.
– zlikwidowano urządzenia na placu zabaw z zapewnieniem o ich reaktywowaniu w nowej formie.
– Ogród nasz włączył się do zbierania podpisów o powstanie Obywatelskiego Komitetu inicjatywy ustawodawczej do projektu ustawy o ROD. Zebrano 510 podpisów.
– Prezes bierze udział w manifestacji w Poznaniu o przyjęcie obywatelskiego projektu ustawy o ROD. W imieniu działkowców wysyła list do Marszałek Sejmu Ewy Kopacz w obronie ustawy o ROD informując również o 188 letniej historii naszego ogrodu. Podczas II Kongresu PZD w Warszawie z ramienia Okręgowego Zarządu PZD w Kaliszu wygłasza odczyt popierający starania związku w obronie ustawy o ROD z 2005 informując również zebranych o historii naszego Ogrodu.
– Pełni funkcję członka w prezydium w Okręgu Zarządzie PZD w Kaliszu. Zasiada również w Kolegium Prezesów Okręgu Krotoszyńskiego. Wykonał wiele okolicznościowych elementów dekoracyjnych i tablic z nazwą i planem Ogrodu. Wspólnie z kronikarzem Stefanem Kaźmierczakiem opracował logo ogrodu. Posiada Złotą Odznakę „Zasłużony Działkowiec” i Złotą Honorową Odznakę „Za zasługi dla Polskiego Związku Działkowców”. Wspólnie z Zarządem złożył rezygnację z funkcji Prezesa na zebraniu sprawozdawczo- wyborczym 14.6.2014 r. Ważnym wydarzeniami w działalności ogrodu były dwa ostatnie walne zebrania członków. Pierwsze walne zebranie sprawozdawcze za rok 2013 odbyło się 15.4.2014 r. Przyjęto sprawozdanie zarządu i finansowe oraz zatwierdzono plan pracy i finanse na 2014 r. Powstała w ogrodzie grupa inicjatywna samodzielnego Stowarzyszenia Ogrodowego. Zgłosiła ona wniosek o zorganizowanie na ten temat walnego zebrania. Dokumenty do tego zebrania zobowiązany jest przygotować aktualny Zarząd w oparciu o statut Stowarzyszenia Ogrodowego uchwalonego przez Sejm 13.12.2013r.
Drugie walne zebranie sprawozdawczo – wyborcze odbyło się 14.6.2014 r. Rezygnację złożył aktualny Zarząd, Komisja Rewizyjna i Komisja Rozjemcza. 11 głosów zabrakło w głosowaniu do utworzenia samodzielnego Stowarzyszenia Ogrodowego. Koźmiński ROD pozostaje w Stowarzyszeniu Ogrodowym – Polski Związek Działkowców. Wybrano nowe władze Ogrodu. Prezesem został Mirosław Witkowski. O składach osobowych nowych władz zarząd powiadomił działkowców na tablicach informacyjnych. Ogród nasz uczestniczył w wielu konkursach wojewódzkich i krajowych otrzymując pamiątkowe dyplomy, puchary i tablice. Między innymi:
– w latach 1996b i 1998 osiągnęliśmy największy sukces zdobywając I miejsce w wojewódzkim konkursie „Najlepszy Pracowniczy Ogród Działkowy”.
– w 1996 r. – nasza kronika najlepsza wśród POD w woj. kaliskim
– w latach 1997, 1997, 2004 – „laureat Krajowego Konkursu POD”
– tablica okolicznościowa od krajowej rady PZD z okazji 100-lecia Ogrodnictwa Działkowego w Polsce.
– Tablica okolicznościowa z okazji Jubileuszu 180-lecia Ogrodu ufundowana przez Burmistrza Koźmina Wlkp. p. Macieja Bratborskiego.
– okazji 180-lecia Krajowa Rada PZD ufundowała bramę jubileuszową przy dróżce 5A
– 2010 – Dyplom od Krajowej Rady PZD – „Za zasługi w obronie ustawy o ROD.”
Wśród działkowców w wojewódzkich konkursach najlepsze wyniki osiągnęli:
• „Wzorowa działka” – I Miejsce Rzepczyński Mieczysław
II Miejsce Juskowiak Genowefa
III Miejsce Szlawska Anna i Wojciechowski Ryszard
• „Najładniejsza altana” – I Miejsce Wójcik Antoni
IV Miejsce Grzegorek Bronisława, Banaszak Andrzej, Andrzejak
Janisław
• Odznaki – „Za Zasługi dla Polskiego Związku działkowców posiada 35 członków
• Odznaki złote, srebrne i brązowe „Zasłużony działkowiec” posiada ok. 200 osób.
Gospodarzymy na 15 ha na których jest 348 działek, członków 488 osób. Działek wolnych 7, altan 344, studnie czerpalne 16. Wodę podłączono do 284 działek. Prąd doprowadzono do 122 działek i trwa dalsza elektryfikacja.
Ustępujące władze Ogrodu pracowały w następujących składach:
Zarząd:
Marciniak Jerzy – Prezes
Józwiak Jan – z-ca Prezesa
Kliciński Czesław – sekretarz
Pierzchała Stanisław – skarbnik
Talarczyk Zdzisław – członek – p.o. gospodarza
Ryczkowska Krystyna – członek
Aleksandrowicz Marek – członek
Komisja Rewizyjna:
Marzęcki Stanisław – Przewodniczący
Baszczyński Janusz – członek
Pluta Adam – członek
Tomajer Bogdan – członek
Komisja Rozjemcza
Grzegorek Bronisława – Przewodnicząca
Niedziela Józef – członek
Leśniak Jerzy – członek
Kieliba Jerzy – członek
Bielawna Bogumiła – członek
Z upoważnienia nowego Zarządu składam podziękowanie ustępującemu Zarządowi za zgodną współpracę w posiedzeniu zdawczo-odbiorczym dokumentów ogrodu.
Na walnym zebraniu sprawozdawczo wyborczym w dniu 14 czerwca 2014 r. wybrano nowe władze ogrodu w składzie:
Zarząd:
Witkowski Mirosław – Prezes
Wojciechowski Stanisław – z-ca Prezesa
Kapała Eugeniusz – z-ca Prezesa
Kałowa Sławomira – sekretarz
Pierzchała Zofia – skarbnik
Lewandowicz Andrzej – członek
Aleksandrowicz Marek – członek
Komisja Rewizyjna:
Jaworowicz Klotylda – Przewodniczący
Frąckowiak Dorota – członek
Baszczyński Janusz – członek
Pluta Adam – członek
Tomajer Bogdan – członek
Komisja Rozjemcza
Rybka Ryszard – Przewodniczący
Kieliba Jacek – członek
Niedziela Józef – członek
Bielawna Bogumiła – członek
W imieniu wszystkich działkowców i własnym życzymy nowemu Zarządowi wytrwałości w realizacji uchwalonego planu pracy na najbliższe miesiące. Dziękujemy za podjęcie dużego wkładu pracy w organizację Jubileuszu 190 lecia Ogrodu.
Opracował:
Kronikarz Honorowy ROD
Stefan Kaźmierczak